Đã có nhiều câu trả lời khác nhau :chiến tranh, tình ái (hay tình dục), sự khẳng định của các cá nhân,tri thức v.v. Nhưng các câu trả lời đó chỉ phản ánh về mặt hình thức một phần nào đó trong sự vận động của chủ thể ( con người) trong một giai đoạn lịch sử nhất định chứ chưa cho ta câu trả lời trọn vẹn. Để trả lời câu hỏi này trước hết ta cần định nghĩa : thế nào là động lực của sự phát triển của xã hội loài người.
